In 2007
ontstond door de instorting van de
hypotheekmarkt een wereldwijde crisis
die sindsdien de vorm van een zevenkoppige
moeilijk te bedwingen draak heeft aangenomen.
De oorzaak
ervan waren
de
'subprime'-hypotheken, waarbij in het begin
een lage rente betaald wordt die achteraf
langzaamaan oploopt. Het bijzondere van deze
hypotheek is dat deze ook zonder enige inkomensgarantie kan
worden afgesloten. Toen heel wat
inkomensonzekere Amerikanen hun
afbetalingsverplichtingen niet meer nakwamen,
ontstond de "subprime-crisis" waardoor heel
wat banken en verzekeringsmaatschappijen
dreigden onderdoor te gaan.
Als gevolg
daarvan ontstond eerst de financiële crisis,
die men trachtte te bezweren door wereldwijd
honderden miljarden in de banken en andere
financiële instellingen te pompen en
zodoende het in elkaar storten van het
financiële systeem te voorkomen
Door het
wegvallen van het onderling vertrouwen
tussen de banken stokte de kredietverlening
en konden ondernemingen geen of nog maar
beperkt krediet verkrijgen. Het
consumentenvertrouwen daalde, de economie
kromp en bedrijven reorganiseerden of sloten
hun deuren. De tweede kop van de draak kwam
tevoorschijn: de economische crisis.
Gezien de
staatsfinanciën onrechtstreeks beheerd en gestuurd worden
door de financiële en economische machten,
kon ook de crisis van de staatsfinanciën
niet uitblijven.
Niet enkel door de massale steun aan
de banken, maar vooral door de
gevolgen van de economische crisis
groeide het begrotingstekort van de
overheden snel. Daardoor gingen veel
regeringen extra geld uitgeven om
economische investeringen te stimuleren,
waardoor begrotingstekorten en
staatsschulden verder opliepen.
De
drakenkop van de staatsfinanciën heeft
dezelfde slokdarm als deze van de
eurocrisis. Want de landen in Europa met
de zwakste economieën moeten steeds hogere
rentes betalen voor hun staatsleningen. Door
het feit de landen van
de eurozone een
gemeenschappelijke munt hebben met weliswaar een
gemeenschappelijk monetair beleid, maar geen
gemeenschappelijk economisch beleid,
groeien de sterkere en zwakkere landen
steeds verder uit elkaar. Als gevolg daarvan
komt de euro onder zware druk te staan en
dreigen
landen zoals Griekenland, Portugal, Ierland hun schulden niet meer te kunnen
betalen. De bijstand vanwege het IMF en de
ECB dient niet zozeer om om de Grieken, de
Portugezen, en de Ieren te redden, maar in de
eerste plaats om de Duitse en Franse
banken te helpen die in die landen grote
bedragen aan leningen hebben
uitstaan.
Het gevolg van dat alles
veroorzaakt uiteindelijk ook een
sociale crisis. Want om de geweldige
begrotingstekorten terug te dringen, worden
er draconische bezuinigingsprogramma’s
doorgevoerd, waarbij vooral de
overheidsdiensten en de uitkeringen, maar
ook de pensioenen en andere voorzieningen
het moeten ontgelden. Vooral in de zwakke
economieën neemt de werkloosheid enorm toe.
Als gevolg van de verarming daalt de
binnenlandse consumptie en verslechtert de
economie. Dat deze politiek
van afwentelen van de crisis op de gewone
mensen, terwijl de veroorzakers ervan buiten
schot blijven, tot grote sociale
onrust leidt is dan ook een
vanzelfsprekendheid. |
Een sociale
crisis heeft steeds gevolgen op de werking
van de democratie. De sociale
onrust wordt de kop ingedrukt door het
buitenspel zetten van democratische
procedures en organen. Het zijn niet zozeer
meer de de
regeringen of de nationale parlementen, maar
de EU en het IMF die beslissen over het
economische beleid van de landen die steun
krijgen.
Dat alles
veroorzaakt een
politieke crisis
waar zowel de
traditionele rechtse partijen als de
sociaaldemocraten verantwoordelijk voor zijn, zoals ze ook verantwoordelijk
zijn voor de neoliberale politiek die tot
deze crisis heeft geleid.
Het ziet er
naar uit dat dat er binnenkort een
nieuwe financiële crisis ontstaat, en voor
velen is het
duidelijk dat er voorlopig geen einde,
of oplossing van, de crisis in zicht is,
zoals de Europese leiders ons zo graag willen doen
geloven.
Een constante
factor in het geheel is de onderschikking
van alles en iedereen aan de financiële
markten. De krachten die deze crisis
veroorzaakt hebben, krijgen ruim baan om hun
verderfelijke praktijken door te zetten. Hun
wil is wet, politici en beleidsmakers lopen
zich het vuur uit de sloffen om het de
financiële markten naar de zin te maken en
het is uiteindelijk de bevolking die voor de
gevolgen op moet draaien.
Het lijkt er
op dat, analoog in navolging van ons
Belgisch federaal systeem, ook het
al-omprezen kapitalistische
vrijenmarktsysteem, zo niet failliet, dan
toch tegen zijn grenzen is aangebotst. De enige
manier om deze zevenkoppige crisis op te
lossen, zal het aanpakken zijn van de almacht van
het grote geld, verzet tegen de
bezuinigingen, tegen de afbraak, tegen de
werkloosheid, tegen het afwentelen van de
crisis op degenen die hem niet veroorzaakt
hebben.
Het is
nog maar de vraag of deze klassieke 'vakbonds'-oplossingen
het tij kunnen doen keren. Stakingen, en het
land lamleggen heeft op korte termijn enkel
een verergering van de crisis, meer
werkloosheid, en grotere schulden als
gevolg. Schulden die hoe dan ook ooit moeten
betaald worden. En in een kapitalistisch
systeem is dat nu eenmaal de 'gebruiker' aan
het einde van de ketting: de bevolking.
Zolang men, al dan niet met de best mogelijke sociale
correcties, in dit systeem blijft hangen, zal er niets veranderen aan
de feitelijkheid dat rijkdom armoede creëert en armoede het gevolg
is van rijkdomverwerving.
Het alternatief, een maatschappij waar gelijkwaardigheid
vooropstaat, en
iedereen, ongeacht zijn mogelijkheden, in min of meer gelijke wijze
gebruik kan maken van de vruchten van het gemeenschappelijk bezit en
prestaties, mag dan wel ingaan tegen de menselijke natuur, feit is dat
de werkzaamheid ervan nog nooit is uitgeprobeerd.
Wie, om dat tegen te spreken, daaromtrent verwijst naar het
voormalig communistisch Oostblok, getuigt van weinig kennis over wat Marx en Engels ooit bedoelden.
Evenmin als de sovjet- en andere
voormalige communistische leiders dat hadden, laat staan dat zij het wisten
(wilden) uit te voeren..
Renaat van Poelvoorde
|