03/2003
Alhoewel sommigen daar heel wat over te vertellen hebben, is democratie heel eenvoudig en beknopt te omschrijven: Democratie is bestuursvorm, gebaseerd op zelfbestuur door de burgers.
Het Athene van de 5de en 6e eeuw v. C. kende een vorm van directe democratie. De hoogste macht berustte bij de volksvergadering waar alle volwassen vrije mannen het recht van spreken en van stemmen hadden. Ook de Franse Republiek kende een zekere vorm van democratie.De gronds1ag voor de moderne democratie werd in de 17e en l8e eeuw gelegd door denkers als John Locke en Jean-Jacques Rousseau.De onderschikking van de burger aan de overheid werd gezien als een sociaal contract dat door de burgers verbroken mocht worden in geval van wanbeleid. De scheiding der machten (wetgevende uitvoerende macht en rechtspraak) diende te voorkomen dat alle macht in de staat in één hand kwam.
In de praktijk kwamen democratische staten tot stand bij de Amerikaanse en Franse Revoluties eind van de 18e eeuw, beide revoluties predikten gelijke politieke rechten voor iedereen. In de 19e eeuw verbreidde de democratie zich over Europa en werd het kiesrecht sterk uitgebreid.
De moderne democratie is een indirecte democratie waarin de kiezers de macht uitoefenen via vertegenwoordigers, die vaak zijn verenigd in politieke partijen. Als belangrijkste typen van een democratische staatsinrichting onderscheidt men het parlementair stelsel en het presidentieel stelsel.
Het basisprincipe dat iedereen gelijke politieke rechten heeft wordt dikwijls misbegrepen als zou iedereen gewoonweg gelijke rechten hebben. Het zijn namelijk de gekozenen des volks die de bepaalde rechten in wetten vastleggen die zij dan bij meerderheid stemmen.
Het basisidee dat elke verkozene een onafhankelijke stem had en bij stemmingen over verschillende onderwerpen, zich ook versschillende meerderheden zouden kunnen vormen is door de oprichting van partijen van zogenaamde ‘gelijkgezinden’ volkomen tenietgedaan, daardoor ontstaan er legislatuurmeerderheden die dan in feite een dicdatoriaal meerderheidsbeleid utvoeren tot de volgende verkiezingen.
De ultieme democratie zou deze zijn die zichzelf afschaft. Als een meerderheid van het volk(gekozenen) zou beslissen om de democratie af te schaffen zou van uit democratisch oogpunt dat niet alleen legaal, maar vooral volkomen democratisch zijn.
Wat zijn democratische partijen? Naar hun eigen zeggen zouden deze de democratische waarden hoog in het vaandel voeren, en zijn ondemocratische partijen deze die de beginselen der democratie aan hun laars lappen. Als democratie het eerbiedigen van ieders politieke rechten is, moeten wij ons toch afvragen of het weigeren te praten, laat staan te onderhandelen met partijen als het Vlaams Blok wel democratisch is? Is het democratisch om een gedeelte van de vertegenwoordigers des volks van beleidsdeelname uit te sluiten, ook al zouden zij zelf deze regel op anderen toepassen?
Wat in Oostenrijk gebeurd is, is volgens sommigen een herhaling van datgene wat in de jaren dertig in het vooroorlogse Duitsland plaatsvond. Anderen beweren dan weer dat het allemaal sterk overdreven wordt omdat een herhaling van een nieuw fascistisch rijk niet meer mogelijk is wegens de gewijzigde internationale omstandigheden.
Met enige verbazing kon men toezien hoe de politieke wereld in België en Frankrijk van leer trok tegen de in Oostenrijk aan de gang zijnde politieke ontwikkelingen. Alhoewel daar op volkomen democratische wijze een coalitieregering is gevormd, kan men blijkbaar niet accepteren dat de mening van meer dan 30% van de bevolking daarin vertegenwoordigd wordt. Daarom vindt men het nodig een politieke boycot tegenover die regering af te kondigen.
Dat die zelfde bewindvoerders ondertussen aan tafel zitten met niet-gekozen dictators en gretig handelsakkoorden afsluiten met regimes die sinds jaar en dag de fundamentele mensenrechten schenden doet hier blijkbaar niets ter zake.
Het basisbeginsel van de democratie is dat (de meerderheid) van de bevolking (hun afgevaardigden) beslissen wat er al dan niet gedaan wordt, wat er al dan niet kan. In wezen is democratie dus tegelijkertijd een dictatuur van de meerderheid. Pseudo-democraten zijn het met die stelling niet eens en spreken over een democratie waar er steeds een zekere consensus moet bestaan tussen meerderheid en minderheid. Ook een mooie gedachte, maar blijkens de praktijk al evenmin uitvoerbaar als het, grondbeginsel van de democratie: de macht aan het volk.
Renaat Van Poelvoorde