De verzorginstaat is dood, leve de participatiemaatschappij

november 2014

Onze welvaartstaat is, als gevolg van de enorme schuldopbouw, zowel in de Europese landen als Noord-Amerika, op zijn zachts gezegd, in gevaar gekomen. Het ziet er naar uit dat er een einde komt aan dit onaantastbaar geacht systeem, zonder dat wij daar een alternatief voor hebben. Daar dient dient volgens de verrechtste economen en sociologen, daarin gevolgd door de financieel-economische elite en hun politieke waterdragers, de klassieke verzorgingstaat te worden vervangen door een 'participatiesamenleving'.

Neen, het zijn niet enkel de conservatieve Thatcheriaanse Merkel- en Cameronregeringen, die dit promoten, maar ook de Nederlandse liberalen en sociaaldemocraten, en de nieuwe Belgische centrumrechtse Vlaamse en federale beleidsmakers willen, aan hun regeerprogramma te zien, deze weg inslaan. De omslag naar een participatiesamenleving is in het bijzonder zichtbaar in de sociale zekerheid, de zieken- en ouderenzorg. Het heet dat "de klassieke verzorgingsstaat uit de tweede helft van de twintigste eeuw vooral op deze terreinen regelingen heeft voortgebracht die in hun huidige vorm onhoudbaar zijn.”

Nadat wij jaren op de Zuid-Europese landen hun kop hebben gezeten, dat zij hun verplichtingen dienen na te komen, moet wijzelf en de Nederlanders alle zeilen bijzetten om met chronische besparingen ons begrotingstekort om en bij het vooropgestelde doel te houden, en onze schuldenberg enigszins onder controle te houden. De economische groei neemt af én onze koopkracht neemt af, en aan dat laatste boeten wij via een nakende 'indexsprong' nog maar eens supplementair in.

Bij ons in België trachten onze politici ons wijs te maken dat het allemaal gaat om het 'aanpassen' aan buitengewone omstandigheden waarna, eens onze concurrentiepositie is hersteld, en de econome en werkgelegenheid terug op peil is gekomen, alles weer bij het oude zal zijn. In Nederland zijn ze echter eerlijker. Daar maakt men het duidelijk aan de burger dat het om een sociologische wezenlijke omslag gaat. Om het leggen van de fundamenten voor een nieuwe samenleving, een ander systeem omdat het huidige niet meer voldoet, het vervangen van de verzorgingsstaat door een geheel nieuw model dat wordt aangeduid als de “participatiesamenleving”.

Een participatiesamenleving houdt in dat de burgers een groot aantal taken en verantwoordelijkheden, welke tot nogtoe grotendeels bij 'de gemeenschap' lagen, zelf op zich moet nemen, vooral waar het gaat om hun eigen toekomst en die van hun kinderen. De staat zal weliswaar blijven zorgen voor de basis- sociale voorzieningen, maar van iedere burger zal een grotere bijdrage worden gevraagd, zowel voor zichzelf als voor zijn omgeving, zoals familieleden, buren en naasten. Vandaar de term ”participatief”.

'De Staat' (de gemeenschap) kan (of wil) de lasten niet langer dragen omdat de overheidsfinanciën (welke de burger dient op te hoesten) daar niet (meer) toereikend voor zijn. Dat laatste is het gevolg van de feitelijkheid dat heden ten dage de verzorgingsstaat is gebaseerd op onjuiste aannames. De verzorgingsstaat stoelt namelijk op een “sociaal contract”, een verdrag tussen alle burgers, rijk en arm, jong en oud, om baten en lasten zo eerlijk mogelijk te verdelen.

Maar de vorige generaties hebben dit verdrag niet naar behoren nageleefd, en de daarin voorziene becijfering in hun eigen voordeel gemanipuleerd. Ons pensioensstelsel is daar zo'n voorbeeld van. Het in België geldend repartitiestelsel, waarbij de huidige actieve generatie sociale bijdragen betaalt die onder meer dienen om de pensioenen van de huidige gepensioneerden te betalen.

Dat repartitiesysteem veronderstelt een solidariteit tussen de generaties. Door de vergrijzing, de stijging van het aantal gepensioneerden die almaar ouder worden terwijl het aantal jonge actieve werkenden afneemt, staat dit systeem onder druk.

Op termijn is door het onverantwoordelijke gedrag van de politici toentertijd, voor wat betreft de pensioenen, van de verzorgingsstaat een reusachtig piramidespel à la Bernie Madoff hebben gemaakt, waarbij uitkeringen niet zijn gebaseerd op de premies die door de verzekerden zijn afgedragen maar op premies van toekomstige verzekerden, wier aantal steeds verder afneemt.

Na de instorting van het communistisch planeconomie hebben we nu te maken met de instorting van de sociaaldemocratisch kapitalisme, waarin een vrije markteconomie werd gekoppeld aan allerhande sociale voorzieningen. Het systeem leek daardoor degelijker en maakte Europa aantrekkelijk voor miljoenen Afrikanen, Aziaten en Zuid-Amerikanen die bereid bleken, (en nog blijken) hierheen te komen.

Dat Europese paradijs is echter op sterven na dood, ook voor ons Europeanen. Europa is bankroet, (voorlopig) met uitzondering van Duitsland en Scandinavië, waar tijdig maatregelen zijn genomen om te voorkomen dat ze de piramide over zich heen zouden krijgen. En die landen verlangen nu hetzelfde van degenen die het allemaal niet hebben zien aankomen.

Het ziet er naar uit dat wij een nieuw tijdperk tegemoet treden welke grote aanpassingen vereisen aan de veranderde omstandigheden, zowel bij ons als in de rest van de wereld. In dit sociaaleconomisch kapitalistisch systeem kunnen wij niet dezelfde pensioenen houden als die waarvoor we premie hebben betaald als de levensverwachting is toegenomen. Wij kunnen niet blijvend onze welvaart verhogen, terwijl het systeem geen analoge groei meer kan genereren. We kunnen geen staatsinstellingen in stand houden met als voornaamste doel het gebrek aan werk in de private sector op te vangen.

Europa leidt aan 'bloedarmoede' Onze middenklasse wordt ingehaald door Aziaten en Zuid-Amerikanen die tot diezelfde groep willen gaan behoren. Wij moeten durven onder ogen zien dat onze kinderen het minder goed dan wijzelf zullen hebben, alhoewel dat nog steeds heel wat beter zal zijn dan dat onze ouders het hadden

Uiteraard, er is enorm veel geld te halen bij de multi-en andere miljardairs in deze wereld. Maar denken dat om het even welke regering of politiek systeem in staat zou zijn om dat bij hen vandaan te halen, is bijzonder naïef. Daarvoor zijn massale revoluties nodig. Revoluties waar het volk zijn hebben en houden voor in de weegschaal moet leggen. En de geschiedenis leert ons dat dergelijke revoluties enkel mogelijk zijn als 'het volk' vrijwel geen 'hebben en houden' heeft, en dus niets te verliezen heeft.

Wij daarentegen, hebben vooralsnog veel te verliezen. Daarom dat ook de gedachte aan die noodzakelijk revoluties eveneens naïef zijn...

Tot nader order moeten wij ons dus behelpen met vakbondsleiders die willen dat alles bij het oude blijft, en (sociaaldemocratische) linkse partijen die conservatiever zijn dan ooit.

Dus, allen in koor: "De verzorgingstaat is dood, leve de participatiemaatschappij" ???